Karanlıkta Keşif

[Glfm]

Gözleri olmayan örümcekler, şeffaf kırkayaklar, 175 yaşındaki kerevitler... Derin mağaralar ve tuhaf yaratıkları...

[ resmi görüntülemek için tıklayın ]

Diri diri gömülü yaşayan mağara yaratıkları... Troglobitler -kırkayakların, örümceklerin, çeşitli kurtların, kör semenderlerin, gözsüz balıkların bilimsel adı- sürekli karanlıkta, açlık sınırının ötesinde, zehirli gazlar arasında ve sonu gelmeyen kaya labirentlerinde yön bulacak, çiftleşecek, öldürecek şekilde yaratılmıştır. Yalıtılmış ortamlarda evrimleşen ve yayılma fırsatı bulamayan bu türler genellikle bir mağara veya mağaranın bir odasındaki az sayıda bireyden oluşur. Varlıkları, pek çok soruyu beraberinde getirir. Oralara nasıl ve ne zaman gittiler? Nasıl hayatta kalıyorlar -ve daha ne kadar dayanabilirler? Kirlilik, madencilik ve tahribat, çoğunu gittikçe artan bir şekilde tehdit ediyor. Ne de olsa onlar da, giderek kalabalıklaşan ve giderek daha derinlerine nüfuz edilen yüzeye bağımlılar. Olası felaketlere karşı en garip haberciler, yine onlar.
Dünya üzerindeki mağaraların belki yüzde 90'ının görünür bir girişi yok ve henüz keşfedilmiş değiller. Köşe bucak araştırılan mağaralarda bile troglobitler gizlenme konusunda uzman. Bilinen yaklaşık 7700 tür, olasılıkla aşağılarda yaşayanların sadece küçük bir oranı.

Troglobitlerin aşırı yavaş olan metabolizması, çıkışı olmayan oyukların durgun ve oksijeni az havasında hayatta kalmalarını sağlar. Yavaş yaşadıkları için de, uzun ömürlü olurlar. Alabama'da (ABD), Shelta Mağarası'ndaki Orconectes australis kereviti 100 yaşında bile üreyebilir ve 175 yıl yaşayabilir. Çoğu troglobitin olağanüstü uzun (ve çok sayıda) bacakları ile, kayalık ortamlarda yürümeye ve nemli yüzeylere tutunmaya uyum göstermiş sivri uçlu ayakları vardır. Yüzeydeki organizmaları morötesi ışınlardan koruyan pigmentler ve gözler yok olmuştur; gözsüz göz yuvaları ise bazı yaratıklarda yağ deposu işlevi görür. Pek çoğu göremese de, hava basıncı veya sıcaklığında en ufak değişiklikleri, sesleri ve kokuları algılayarak değerlendirecek karmaşık üyelere ve güçlendirilmiş sinir merkezlerine sahiptir. Bu duyusal donanım, dolaşmalarına, hareket eden veya etmeyen nesneleri algılamalarına, pusu kurmalarına ve troglobit balıklara ilişkin yeni bir araştırmaya göre, eş adaylarının boyut ve uygunluklarını -onları görmeden- değerlendirmelerine olanak tanır.


Yazı: Kevin Krajick


National Geographic