Türkçe Süper Konu Anlatımları

[kibele45]

Evet.Dostlar bunlardan anlatım bozukluğuna çalışıp da yapamayan çok az çıkar.Öğretmenler için de süper kaynak ve pratik:

ANLATIM BOZUKLUKLARI
Eş anlamlı kelimelerin bir arada kullanılması

Bu konuda herkesin fikir ve görüşünü almalısınız.
Hava sıcaklığı sıfırın altında eksi sekiz derece imiş.
Yirmi dakika geçmesine rağmen program henüz, hâlâ başlamadı.
Neşeli şen şakrak bir adamdı. “şen şakrak” ikilemesi gereksiz.
Karşılıklı tartışmanın bir anlamı yok. “tartışma tek başına olmaz.”
Anlamı zaten diğer kelimelerde bulunan kelimelerin gereksiz yere kullanılması
Şirketteki mevcut ikilik günden güne büyüyor.
Yaşanmış deneyimlerinden hareketle bu sonuca varıyor.
Yanına gidiniz, konuşarak derdinizi anlatınız.(konuşma gereksiz)
Problemi çözmek için iki arkadaş üç saat süre ile uğraştılar.
Okula arkadaşlarıyla birlikte gitmiş. “birlikte” sözcüğü gereksiz.
En güzel taşıt aracı trendir. “aracı” sözcüğü gereksiz.
Artık bundan böyle başının çaresine bak. “bundan böyle”sözcüğü gereksiz kullanılmış.
İçeri girmek ve hem de onları görmek istiyorum. “hem de” söz grubu gereksiz kullanılmış.

Bir kelimenin yerine yanlış anlam verecek şekilde başka bir kelime kullanılması.

Bu iki sınıf arasındaki ayrıcalık tespit edilemedi.(ayırım)
Yeni kaydolan öğrenciler bu kadar çekimser davranması normaldir.(çekingen)
Küçük kızın saçları hayli büyümüş.(uzamış)
Ormanda yetişen bir çam fidanını salonunuzdaki saksıya ekemezsiniz.(dikilir)
Son dakika içerisinde attığı golle takımının galip gelmesine yol açtı.(sağladı)
Başarısızlığını düzensiz çalışmasına borçludur.(başarısızlığının nedeni düzensiz çalışması)
Böyle hareketler ülkede demokrasinin işlememesini sağlayacaktır.(neden olacaktır)
Yarın İzmir’e gidecek; buna zorunlu.(mecbur)
Bu, Türkiye’ye özel bir durumdur.(özgü)
Buradan gidersek yakalanma şansımız nedir?(riskimiz)

Birbiriyle çelişen sözlerin bir arada kullanılması.

Şüphesiz bu sözleri bütün öğrenciler duymuş olmalı.
Aşağı yukarı bundan tam yirmi yıl önceydi.
Sözünü ettiğiniz şairin herhâlde on altıncı asırda yaşadığını zannediyorum.
Eminim bu saatlerde eve gelmiş olmalı
Özne-yüklem uyumsuzluğu: Farklı yüklemlerin aynı özneye bağlanması.
Herkes ondan nefret ediyor, yüzünü görmek istemiyordu.(kimse)
İkinci cümlenin öznesi eksik. İlk özne yanlış anlam verecek şekilde ortak olarak kullanılmış.
Hiçbiri anlatılanlara inanmıyor, kendi fikrinden ısrar ediyordu.(herkes)
İkinci cümlenin öznesi eksik. İlk özne yanlış anlam verecek şekilde ortak olarak kullanılmış.

Nesne-yüklem uyumsuzluğu: Nesne eksikliği

Söylenenlere hemen inanıyor ve(?) her yerde savunuyordu.(onları)
Kendisine bütün sınıf adına teşekkür eder ve(?) tebrik ederim.(kendisini)
Onlara niçin bu kadar yardım ediyor ve(?) destekliyorsun?(onları)
Büyüklere gereken saygıyı göstermeli,(?) incitmemeliyiz.(onları)
Bize yardım edeceklerine inanıyor ve(?) bekliyoruz.(yardımlarını)

Tümleç yanlışları

Kayaya yaklaşıyor muyuz, yoksa(?) uzaklaşıyor muyuz?(kayadan)
Öğrencileri, teşvik etmeli, yüreklendirmeli,(?) destek olmalıyız.(onlara)
Olanları böyle değerlendirmek,(?) bu gözle bakmak gerekir.(olanlara)
Öğrencileri rahat edecekleri odalara yerleştirmiş,(?) bütün imkânları sağlamıştı.(onlara)
Duvarları kirletmek,(?)yazı yazmak kesinlikle yasaktır.(duvarlara)
Bu güçlüklere nasıl göğüs gerdi,(?) nasıl başa çıktı?(onlarla)

Düşünme ve mantık hataları

Problemleri karşılıklı anlayış ve birlik içinde çözeceğiz.
Yiyecek bir lokma ekmeğimiz hatta yemeğimiz bile yok.
Bu yazıyı değil okumak, anlamak bile imkânsız.
Bölgeyi iyi tanımasına rağmen her yeri gezdi.
Yarının mutlu günlerine özlem duyuyorum.(özlem geçmişe duyulur)

Fiilin veya yardımcı fiilin yanlış kullanılması

Ben ona ağabey(?), o da bana kardeşim derdi.(derdim)
Bazı yiyecekler sağlığı yerinde(?) ve yaşlı olmayan kişilerce özellikle yenmelidir.(olan)
Kitap için kendisine verilen paranın eksik(?) ve yeterli olmadığını söyledi.(olduğunu)
Ekşiyi az(?), acıyı ise hiç sevmezdi.(sever)
Gerekli yerlere başvuruda bulunmuş, ama(?) bir sonuç almış değiliz.(orlardan)
Çorbaya biraz acı, biraz da tuz(?) limon sıkılabilirdi.(atılıp)
Boyu kısa(idi), bedeni de pek biçimli değildi.
Hangisinin başarılı(?), hangisinin başarılı olmadığını öğreneceğiz.(olduğunu)
Çok az(?) veya hiç çalışmadan çok para kazananlar var.(çalışarak)

Tamlama yanlışları

Verilen cümledeki özne(?) ve zarf tümlecini bulun.(yi)
Bu ülkeye teknik(?) ve bilgi yardımında bulunulacak.(yardımda)
Son derste belgisiz(?) ve sayı sıfatlarını öğrendik.(sıfat)
Bu bölge coğrafî(?) ve iklim açısından ilgi çekici özelliklere sahiptir.(açıdan)
Kar yüzünden tüm özel(?) ve devlet okulları tatil edildi.(okullar)
Ülkemiz Bosna’ya askerî(?) ve gıda yardımı yaptı.(yardım)
Şehrimizde çeşitli kültürel(?) ve sanat etkinlikleri gerçekleştirildi.(etkinlikler)

Kelimelerin yanlış yerde kullanılması

Yeni durağa gelmiştik ki otobüs de hemen geldi.
Her yolda kalan insana yardım etmeliyiz.
İzinsiz inşaata girilmez.

Ses Bakımından Birbirine Benzeyen Sözcükleri Yanlış Kullanıyoruz
Öğle---öyle (1. Zaman adı, 2.Onaylama) Tesviye - tasviye ( 1.Düzeltme, 2. Arıtma, ayıklama) Eğer- eyer (1.Şart anlamında, 2. Binek hayvanın sırtına vurulan nesne)

●* Patatesler çok suda pişmiş. Patatesler suda çok pişmiş.(doğru)
Fazla canını sıkma. (Canını fazla sıkma.)
Kısaca bazı bildiklerimi anlatmak istiyorum.(“Bazı bildiklerimi kısaca anlatmak istiyorum.”)

Ben kırmızıyı, eşim yeşili sever. (1.cüml.yüklemi “severim”olmalıydı.)


İki suçluyu yakalayarak adalete teslim edildi.


Kibele45

[Affedilmeyen]

Güzel olmuş. Dil konusu zaten en önemli konular arasında gelir ki dil kültürün temelidir. Bunları bilmek lazım.

[kibele45]

ÜNSÜZ BENZEŞMESİ

Türkçede süreksiz yumuşak harflerle başlayan ekler, sert ünsüzlerden sonra gelirse sertleşir. Buna ünsüzlerin benzeşmesi denir.

ÖrnekÇekiçten çıkan kıvılcım neredeyse benzini tutuşturacaktı.

Erikçi son eriğini de tarttı.

Aradığı belgeyi çöpte buldu.

Babası ona kâğıttan bir kuş yaptı.

Tümcelerde altı çizili sözcüklerin sonuna ulanmış eklerin asılları “-den, -ci, -de, -dan”dır. Ancak bu ekler, tümcelerde çekiç, durak, çöp ve kâğıt sözcüklerinin sonlarında -ten, -çi, -te ve -tan biçimine girmiştir. Eklerdeki bu değişmelere sözcüklerin sonlarındaki süreksiz sert ünsüzler (ç, k, p, t) neden olmuştur. Bir başka deyişle süreksiz sert ünsüzlerin (ç, k, p, t) sonuna gelen yumuşak ünsüzler (b, c, d, g) sertleşmiştir. b, p’ye; c, ç’ye; d, t’ye; g de k’ye dönüşmüştür.

ÜNSÜZ YUMUŞAMASI

Ünsüzler gırtlak kirişlerinde perdelenirken titreyip titremediklerine göre ikiye ayrılır: yumuşak ünsüzler, sert ünsüzler.

Kimi ünsüzler, ünlüler gibi ses kirişlerini biraz titretirler. Bunlara yumuşak ünsüzler denir. Yumuşak ünsüzler şunlardır: b, c, d, g, ğ, j, l, m, n, r, v, y, z.

Ses kirişlerini titretmeyen, yalnızca çıkaklarda biçimlenirken gürültüleri işitilen ünsüzlere sert ünsüzler denir. Sert ünsüzler şunlardır: ç, f, h, k, p, s, ş, t.

Yumuşak ünsüzlerden b, c, d, g süreksiz yumuşak ünsüzlerdir.
Sert ünsüzlerden ç, k, p, t süreksiz sert ünsüzlerdir.

Örnek

Ağaca çok sayıda kuş konmuştu.

Anne kaşığı eline aldı, tencereye daldırdı.

Sevgi kitabını kapladı, kitaplıktaki yerine koydu.

Yurdumuzun en büyük dağı Ağrı’dır.

Tümcelerde altı çizili sözcüklerin asılları ağaç, kayık, kitap ve yurttur. Ancak bu sözcüklerin tümce içinde ağac, kaşığ, kitab ve yurd biçimine girdiği görülmektedir. Sözcüklerdeki bu değişmelere sözcüklerin sonlarına gelen ünlüler neden olmuştur:

ağaç-a - ağaca, kaşık-ı - kaşığı, kitap-ı - kitabı, yurt-umuz - yurdumuz

Değişme, yumuşama biçiminde olmuş, süreksiz sert ünsüzler (ç, k, p, t) yumuşayarak süreksiz yumuşak ünsüzlere (c, g, b, d) dönüşmüştür.

Sözcük sonlarındaki süreksiz sert ünsüzler (ç, k, p, t) sonlarına ünlü bir ek aldıklarında yumuşarlar. Bu kurala ünsüz yumuşaması denir.

[kibele45]

SÖZCÜK TÜRLERİ

Sözcükler yapı bakımından basit, birleşik ya da türemiş olarak sınıflandırılırlar:

1. Basit sözcük: Yalnızca çekim eki alan, kök durumundaki sözcüktür. Örneğin; dünyanın, sözümüz, denizler, bütün, gök, selden...vb.

2. Birleşik sözcük: Birden çok sözcüğün birleşip kaynaşmasıyla oluşmuş, birleşen sözcüklerden en az birinin gerçek anlamını yitirdiği sözcüklerdir. Örneğin; Çankaya, yeryüzü, yurtsever, biçerdöver, onbaşı, ilkbahar, dedikodu ...vb.

3. Türemiş sözcük: Yapım ekleriyle türemiş sözcüklerdir. Örneğin; tümce, silgi, ünsüz, yazma, odunluk, gezi, giyiniş, sızıntı, toplantı, durak...vb.

[dj_gokhan]

teşekkürler :clup: