Kuzey Alaska'da yaşayan Inupiaqların dilinde Türkçe ile benzeşen kelimelerden bazıları: Aana: anne, aapa: baba, aata: dede, qabruq: kabuk... 'Aana, qaluk, qayaq, aata, qabruq, adak'... Bunlar Türkiye'den binlerce kilometre uzakta kullanılan sözcükler. Kuzey Alaska'da deniz memelileri, kuş ve balık avlayarak geçinen ve toplam nüfusu 13 bin olan soğuk dünyanın insanları Inupiaq Eskimolarının günlük hayatta kullandığı pek çok kelime Türkçedeki bazı kelimelerle ses ve anlam yönünden aynı. Kırıkkale Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Mehmet Kara'nın araştırması, Türkçe ile çok benzeşen bu kelimeleri ortaya çıkardı.
Kızılderili dilleriyle ilgili araştırma yaparken İnternet'te bir Eskimo dilinin karşılıkları İngilizce verilmiş kapsamlı sözlüğüne rastlayan Kara, bu sözlüğü aylar boyunca inceledi. Başta bu dilin Türkçe kökenli olup olmayacağı yönünde şüpheye düşen Kara, daha sonra Kuzey Alaska'da konuşulduğu belirtilen bir Eskimo dili olan Inupiaqça ile Türkçe arasındaki bağlantıları kurdu.
Öğrenilmesi çok güç
Eklemeli dil özelliği taşıdığı izlenimi veren Inupiaqça ve buna yakın Eskimo dilleri, en zor diller arasında sayılıyor. Dilin bu nedenle bütün çabalarına rağmen kâşif ve tüccarların çok azı tarafından öğrenilebildiği tarih kitaplarında ifade ediliyor.
Dillerini korumuyorlar
Inupiaqlar, Kuzey Alaska'nın kıyı bölgeleri ile kutup bitki örtüsüyle kaplı iç kesimlerde yaşıyor. Deniz memelileri, ren geyiği, kuş ve balık avcılığıyla geçimini sağlayan Inupiaqların yaşamında bitki ve sebze günlük ihtiyaç besinleri arasında az yer tutuyor.
Bugün toplam nüfusu 13 bin olan Inupiaq topluluğunun sadece 3 bin 100'ü anadilini konuşuyor, bunların çoğu 40 yaşın üzerinde. Yaygın olarak İngilizce konuşan Inupiaqların dillerini çok iyi koruyamadığı biliniyor.
İki dilde ilginç ortaklıklar
Kara'nın verdiği bilgiye göre isim tamlamaları Türkçeden çok farklı bu dildeki soru kelimeleri şaşırtıcı. 'Ki' sesleriyle başlayan 'Kia-kimin', 'kiea- kim', gibi soru kelimeleri var. Türkçedeki meslek yapan 'çi-çı' ekine benzeyen 'ti' eki Inupiaq dilinde bulunuyor. 'Avcı' anlamına gelen 'afuniaqti', 'savaşçı'(aafuyakti) gibi. 'Taaq' eki, Türkçe isimden isim yapma eki 'lık' ile fonksiyon bakımından büyük benzerlik gösteriyor. Olumsuz anlam taşıyan 'değil' kelimesi ile 'ma' ve 'sız' ekleri Inupiaq dilinde 'chuk' ekiyle karşılanıyor. Karluk Türklerinden izlerin bulunduğu bölgede 'Karluk Irmağı', 'Karluk Gölü gibi yerler var. İki dildeki bazı benzer kelimeler şöyle:
Aana: Anne
Aapa: Baba
Aapiyaba: Ağabeyim
Aata: Dede, ata
Akiruk: Aykırı, zıt
Akmaaq: Çakmaktaşı
İsiq: İs, sis
Kiiraq: Kıvrık, kırık
Qabruq: Kabuk
Qayaq: Kayak, kayık.
Qiruk: Kurumuş ölü ağaç.
Sauniq: Kemik (Eski Türkçede sünük kelimesi de kemik anlamına geliyor)
Titiq: Çizik, çizgi, işaret
Qubvik: Göbek
Kaynak : e-kolay & Radikal
aana ;Pp