Tipografi; harf, sözcük ve satırlarla ve boşluklama için gereksinen diğer öğelerle belirlenmiş bir sayfa üzerinde yapılan görsel ve işlevsel düzenlemelerdir.
Tİpografik karakterler genellikle, optik olarak hayali bir yatay çizgi üzerine dizilirler. Küçük harflerin gövde yüksekliklerini belirleyen yatay çizgi ile satır çizgisi arasındaki uzaklık "X yüksekliği" olarak adlandırılır.
Gutenberg'in "Haraketli hurufat" sisteminden bugüne tipografık verilerin üretiminde ve kullanımında önemli teknolojik gelişmeler ortaya çıkmıştır. Bugün ise tamamen bilgisayar ortamına uygun bir tipografi oluşumundan söz edebiliriz.
Teknolojiler değişebilir, gelişebilir. Ancak üretim ortamları ne kadar değişirse değişsin, harfin yaratıcı ve doğru kullanım ilkelerini gözeterek oluşturulmuş iyi tipografi değişmez.
Bu bölümde kısaca tipografik unsurlara ve bunların etkili kullanımına yönelik temel ilkelere değinilecektir.
Harf, tipografik düzenlemenin en temel öğesidir ve alfabenin her bir harfini belirtir, bir alfabe içerisindeki öznel harflerin, sayıların ve noktalama işaretlerinin her biri ise karakter olarak adlandırılır. Büyük harfler majiskül veya kapital, küçük harfler miniskül olarak bilinir.
Yazı karakteri takımı (font, yazı tipi), bir harf biçiminin bütün alfabesidir. Diğer bir deyişle, aynı dizide, aynı ölçüde ve hizadan sayılan, noktalama işaretlerini de içeren, bütün parçalarıyla öznel harflerin uygun bir toplamasıdır.
Yazı fontlarının karakter çeşitleri, sayıları font tasarımına ve üretim ihtiyaçlarına göre değişebilir. Benimsenmiş fontlar genellikle bir bütün alfabenin büyük ve küçük harf karakterlerine, l'den 0'a kadar sayılara ve bütün noktalama işaretlerine mutlaka sahiptir.
Bunun yanısıra bazıları yabancı aksan işaretlerine, çizgilere vb. sahip olabilir.
Yazı Ailesi
Bir yazı karakterinin değişik et kalınlıklarında ve daraltılmış, genişletilmiş, eğimli, kon turlu, gölgeli çeşitlemelerinin birarada oluşturduğu gruba yazı ailesi denir.
Bir yazı ailesi içinde yer alan tipografik çeşitlemeleri adlandırmada kullanılan standart bir terminoloji yoktur. Değişik yazı karakterleri ile birlikte kullanılan pekçok terim aslında aynı anlamı içerir:
Yarım siyah ( Regular=normal=roman=book) Beyaz (Light=llghtline=slim=hairline) Siyah (Bokl=bIack=massive=elephant=heavy=thick=fatface) Daraltılmış (Condensed=narrow=contracted=compressed) Genişletilmiş (Expanded=Extended=Wide=Streched)
Yazı Tipleri
Yazı tipiyle ilgili iki konuda hassas olmak gerekir:
Okunurluk ve açıklık
Okunurluk, yazının ne kadar kolay okunduğu ile ilgilidir. Seçilen yazı tipi, metni hızlı ve kolay okutmalıdır. Özellikle uzun soluklu metinler açısından önemli bir faktördür,
Açıklık, ayrı ayrı harflerin ne kadar kolay belli olduğunu ifade eder. Başlıklar ve ana başlıklar açısından önemlidir.
Tasarlanmış binlerce yazı tipi olmakla birlikte, bunları dört ana grupta toplayabiliriz: Serif, sans şerif, script, decoratif
Serif yazı tiplerinde, her harfin bitiş noktalarında küçük yatay çizgiler vardır. Bu çizgiler her harfin şeklini ayrı tutar ve harfler arası geçişi kolaylaştırır. Dikey çizgileri yatay çizgilerinden daha kalındır. İnce ya da kalın, eşit kalınlıkta, incelen şekilde veya yuvarlak olabilirler. Bu yazı tipleri uzun metinlerin yer alacağı tasarımlarda, genel metinler için sıkça tercih edilirler. Okunurlugu en iyi yazı tipleri, şerif yazı tipleridir.
Sans serif yazı tipleri daha basittir. Şerif yazı tiplerindeki bitiş çizgileri yoktur. Genellikle eşit ağırlıklı çizgilerden oluşurlar. Başlıklarda tercih edilirler. Açıklığı en iyi olan sans şerif karakterler, uzaktan iyi seçilirler. Arial, Helvetica, Univers... sans şerif yazı tipinin tipik örnekleridir.
Script yazı tipleri, elyazısına benzerler. Resmiyetten uzak, samimi bir hava yaratırlar. Dizgide bazı harfler birleşirken, bazılan birbirlerine dokunmazlar. Davetiye gibi az yazı gerektiren samimi yazışmalarda kullanılırlar.
Dekoratif yazı tipleri, özel imajlar için tasarlanmışlardır. Genelde metinlerde değil, başlıklarda, afiş vb. sanatsal çalışmalarda tercih edilirler.
Yazı Stili
Bir yazı tipinde farklı yerlere vurgu yapmak için kullanılan değişikliklerdir. Normal, kalın, italik, koyu, kalın italik, altı çizili, gölgeli vb. yazı stilleri vardır.
Kalın Yazı Tipinin fazla kullanımı harf başına düşen boşluğu azaltacağından okuyucunun gözlerini yorabilir. Kalın yazıtipi anabaşlıklarda, başlıklarda, alt başlıklarda kullanılmalıdır.
İtalik yazıtipi, elyazısına benzetilmek için tekrar tasarlanıp eğilmiştir. İnceliği ve açısı yüzünden okunaklığı azdır.
Eğik yazıtipi, normal yazının bilgisayar tarafından hafif eğilmiş türüdür. İtalik olana göre daha iyi okunur.
Kalın İtalik Yazıtipleri, eğik karakterleri ve kalın çizgileriyle zor okunur olmasına rağmen, pek çok insan tarafından tercih edilmektedir. Bu stil daha çok alt başlıklarda tercih edilmelidir.
Yazının Ağırlığı
Çoğu yazı tipi normal ve kalından daha çok alternatif sunarlar. Mesela sans serif yazıların büyük bir kısmını hafif ve ağır yazı seçeneklerini içerirler. Bunlar genel metin yazısında kullanılmaya elverişli olmamakla birlikle; başlıkları renklendirir, hareket katarlar. Light, regular, bold, black, ultra black gibi seçenekler mevcuttur.
Yazı Kalınlığı
Yoğunlaştırılmış yazı karakterleri çok yer harcamadan başlıkların etkisini arttırmaya yarar. Yoğunlaştırılmış; sıkıştırılmış ya da bozulmuş demek değildir. Bunlar daha çok etki için yeniden tasarlanmışlardır. Her karakterin içindeki boşluğun artması için x-yükseklikleri arttırılmıştır. Bu da yazıya açıklık sağlar.
Harf, Satır ve Paragraf Arası Boşlukları
Deneyimli ve deneyimsiz ya da özenli veya özensiz tasarımcılar arasındaki en önemli fark, harf, satır ve paragraf arası boşluklarına verdikleri önemden belli olur.
Harf arası boşlukları hem okunurluğu hem de açıklığı etkiler. Hem metinde, hem de başlıklarda harf arası boşluklarını ayarlayarak büyük farklılıklar yaratılabilir.
Harf, satır ve paragfraf arası boşlukları hesaplarken iki kavramı unutmamak gerekir: İzleme ve ayarlama...
İzleme, bütün dokümandaki harf arası boşluklarının aynı olması demektir. Ayarlama ise. belirli çift karakterler arasındaki boşlukları daha yüksek oranda ayarlamayı gerektirir.
Tipografi Dili
Yazıtipi : Serif yazı tipleri, sans serif yazıtiplerinden daha muhafazakar hava verir.
Yazı Punto: Aynı metinde farklı yazı büyüklükleri kullanmak, standart kullanıma göre daha yenilikçi bir hava verir.
X-yüksekliği: Az x-yüksekliğinde dizilmiş metinler, çok x-yüksekliğinde dizilmiş olanlara göre daha muhafazakar bir hava verir.
Ayarlama: Sola bloklu yazının, blokludan daha az resmi görünüm verdiği kabul edilir.
Denge: Asimetrik dengelenmiş sayfaların, simetrik dengeli olanlara göre daha az resmi olduğu görülür.
Renk kullanımı : Kırmızı/yeşil renkler, mavi/mor renklerden daha genç bir hava verirler.
1- Uzun metinlerde serfili yazılar daha rahat okunur. Serifliler, tipografinin yatay hareketini destekleyerek, harflerin ayırıcı özelliklerini daha çok vurgulamaktadır.
2- Yanyana getirilen harfler, sözcükler halinde algılanır. Küçük harflerle dizilen sözcüklerde değişken yapı okumayı kolaylaştırır. Sözcüklerin tamamı majiskül (büyük) harflerle dizildiğinde, eşit yüksekliklerdeki harfler durağan bir hat oluşturduğundan; okuma güçleşir, algılama süresini uzatır.
3- Harf arası boşlukları okunakhğı etkiler. Metnin tamamı içinde kullanılan boşluklarda tutarlılık ve süreklilik olmalıdır. Boşlukların belirlenmesinde ise, harf boyutu, satır uzunluğu ve satır arası boşlukları gözetilerek düzenli bir yapı oluşturulmalıdır. Bunlara dikkat edildiğinde; zor anlaşılan metinler bile en üst düzeyde okunaklılık kazanırlar.
4- Harf boyutu belirlenirken, baskı yüzeyi ile göz arasında 25-35 cm. mesafe olduğu unutulmamalıdır. Metin yazılarında normal okuma uzaklığından en iyi algılanabilen yazı büyüklükleri 9-12 punto arasındakilerdir.
5- Harf boyutu belirlenirken dikkat edilmesi gereken bir nokta da metni okuyacak kitlenin niteliğidir. Okumayı yeni öğrenen çocuklar ile gözleri iyi görmeyen yaşlılar için büyük puntolar tercih edilmelidir.
Çok kısa ve uzun satırlar okuyucuyu yorar. Kısa satırlar gözü dikey yönde harekete zorlar. Uzun satırlar ise bir alt satırın bulunmasını güçleştirir. Metin yazıları için 9-12 puntoluk bir boyut belirlendiğinde, her satıra düşecek sözcük sayısı 10-12'yi geçmemelidir. Diğer bir deyişle her satırda 60-70 tipografık karakter kullanılmalıdır. (Uzun soluklu metinler için)
6- Satır arası boşlukların az ya da çok olması okunurluğu olumsuz etkiler. Bu nedenle 9-12 puntoluk metinlerde, punto büyüklüğüne iki-beş punto ekleyerek uygun satır arası boşluk saptanabilir. Yani 10 puntoluk bir metinde satır arası boşlukları 12 ile 15 punto arasında olmalıdır.
7- Yazının et kalınlığı okunaklığı etkiler. Çok ince yazılar zeminde kaybolurken, çok kalın yazılar algı güçlüğü yaratır.
Yazı karakterinin genişliği de okunurluğu etkiler. Daraltılmış karakterler, normal genişliktekilerden daha zor okunur.
8- Renk, okunurluğu etkileyen önemli faktörlerden biridir. Okuyucu beyaz zeminde siyah yazı okumaya alışlarıdır. Ancak güçlü kontrast renkler seçildiğinde okunurluk bozulmaz. Yine de okumayı yeni öğrenen ilköğretim çocuklarının ders
kitaplarında beyaz zemin tercih edilmelidir.
9- Paragraflar birbirinden rahatlıkla ayırt edilmelidir. Bunun iki temel yolu vardır: Birincisi paragrafı oluşturan cümle, sol bloğun biraz içinden dizilir. (Metnin uzunluğuna göre içerlek değişebilir.) İkinci yol, Paragraflar arası boşluk arttırılır.
10- Sola bloklu ve bloklu metinlerin ortalı metinlerden daha rahat okunduğu belirlenmiştir.
Metnin okununurluğu konusunda yukarıda değinilen temel ilkelerin çoğu; bilgisayar, televizyon, fllm vb. iletişim sanatları için de geçerlidir.
Tasarımda tekdüzelikten kurtulmak adına, okunurluk ihmal edilmemelidir.
Teşekkür ediyorum arkadaşlar; grafik tasarımın diğer öğeleriyle konuya kaldığımız yerden devam ediyoruz.
Bölüm başlığı altında gösterilen kaynak, bu başlık altında gönderdiğim her mesaj için geçerlidir.
Afiş Tasarımı
Bilgilendirme, bilinçlendirme, duyurma, satış artırma vb. amaçlarla hazırlanıp, daha çok kitlesel iletişim aracı olarak değerlendirilen afişler, sanatsal kaygıların en yoğun olduğu grafik ürünlerdir.
Afişler, izleyici ile buluştukları çevrelere bağlı olarak iç mekan ve dış mekan afişleri olmak üzere iki grupta ele alınabilirler.
Dış mekan afişleri;büyük boyutları ile duvar yüzeylerinde, ilan panolarında hedef kitle ile karşılaşırlar. İnsanlar, dış mekan afişlerini ile yürürken ya da arabayla hareket halindeyken görürler. Bu nedenle izlenme süreleri çok kısadır.
İç mekan afişleri;salonlara, lobilere ve koridorlara asılır. Bu nedenle de daha uzun süre izlenme şansına sahiptirler. Afiş tasarımcısının süreyi dikkate alması gerekir.
İçeriklerine göre reklam afişleri üç gruba ayrılabilir:
Reklam afişleri; bir ürün ya da hizmeti tanıtmak amacıyla hazırlanırlar. Moda, endüstri, turizm, gıda; kurumsal reklamcılık sektörlerinde yaygın olarak kullanılırlar.
Kültürel afişler; festival, seminer, sempozyum, tiyatro, sinema, sergi, balo, spor gibi kültürel etkinlikleri tanıtıp duyururlar.
Sosyal içerikli afişler; sağlık, trafik, ulaşım, çevre vb konularda eğitmek ve uyarmak amacıyla hazırlanan afişlerdir. Bunlardan başka, bir düşünceyi ya da siyasi oluşumu tanıtan afişler de bu grupta ele alınırlar.
Afiş tasarımında en önemli Özellik, fark ediciliktir. Temel kriterlere uygun olsa da pekçok afiş biz çarpmaz yani onları farketmeyiz. Tasarladığı afişin çok sayıda rakibi arasında farkedilmesini sağlamak, tasarımcının birincil görevidir. Farkedilirliği sağlamada, afişte yer alacak imgelerin düzenlenmesi sırasında yararlanılabilecek bazı öneriler aşağıda sıralanmıştır.
- Afiş üzerindeki imge sayısını azaltın. Başlık (slogan) içeren bir tipografık unsur, fotoğraf veya illüstrasyon İçeren bir görsel unsur ve zemin yani fon afiş üzerinde üç farklı imge olarak algılanır.
- Afişte yer alacak sözel unsurları azaltın. Sloganlar en çok 5-6 sözcükten oluşsun. Tabii ki ideali 3-4 sözcük. 10 kelimenin üzerindeki sözel mesajlarda okunurluk azalır.
- Gerekmedikçe, süslü ve dekoratif karakterler yerine, okunaklı yazı karakterlerini tercih edin. Bold karakterlerin uzaktan daha iyi algılandığını unutmayın.
- Varsa fotoğraf veya illüstrasyonu afiş üzerinde olabildiğince büyük kullanın. İmgeler ile sözel unsurlar arasındaki dengeyi gözetin.
- Renk tercihlerinde parlak ve canlı renkleri düşünün; bunlar arasında güçlü kontrastlar oluşturmaya çalışın.
Afişte Olması gerekenler;
- Afiş dikkat çekmelidir.
- İzleyiciyi bilgilendirmeli ve / veya istek uyandırmalıdır.
- Harekete geçirici ve eyleme itici olmalıdır.
- Hedef kitleye göre düzenlenmeli, anlaşılır bir dil bütünlüğüne sahip olmalıdır.
Afişte Olması gerekmeyenler;
- Afiş, izleyicinin dünya görüşünü değiştirmek zorunda değildir.
- Güzel ya da dekoratif olmak zorunda değildir.
- Afişi tasarlayanın bakış açısını değiştirmek zorunda değildir.
- Mesaj iletme işlevinin dışında, sanatsal bir değere sahip olmak zorunda değildir.
Glaser, afiş tasarımı konusundaki düşüncelerini bu şekilde açıklamakla birlikte, şu satarları ekliyor: "Yukarıdaki iki liste düşüncelerimi yansıtıyor. İlki ile ilgili hiç bir sorunum olmadı, ancak ikincisi, beni epeyce sıkıntıya soktu. Afişte olması gerekmeyen unsurlar, uygulama sırasında gerekli unsurlar haline dönüştü, tasarladığım her afişte, mesaj ileten unsurların yanısıra, süsleyici unsurlara da yer veririm. Bunlar; benim kişisel bakış açımı yansıtır ve afişe asıl amacının dışında bir sanatsal değer kazandırırlar..."
Reklam, bir ürün ya da hizmetin iç ve dış mekanlarda bulunan panolar, duvarlar ve taşıt araçları ile gazete, dergi, radyo, televizyon, Internet gibi basın yayın araçları yoluyla para karşılığında kamuoyuna tanıtılmasını içeren etkinliklerin tümüne verilen addır.
Bir reklam, reklam verecek kişi ya da kuruluşun kendi bünyesinde, yayınlanacağı iletişim aracı tarafından ya da bir reklam ajansınca hazırlanabilir. Hazırlanan her reklam için bazı temel amaçlardan söz edilebirilir. Bunlar; dikkat çekme, ilgi ve istek uyandırma, motivasyon sağlama ve ikna etme, bilgilendime...
Hazırlanan reklamların hedef kitleye ulaştırılmasında gazete, dergi, radyo-tv, afiş, bilboard, postalama (broşür, el ilanı vb.), bilgisayar gibi iletişim araçlarının yanısıra, ürünlerin ambalajlarından, toplu taşım araçları başta olmak üzere taşıtların ve t-shirt gibi giysilerden de yararlanılmaktadır.
Reklam tasarımı genellikle bir takım (ekip) işidir. Kurumlaşmış reklam ajanslarının çekirdek takımı genellikle ajans yöneticisi, yaratıcı yönetmen, müşteri temsilcisi, pazar araştırmacısı, grafik tasarımcı, illüstratör, fotoğrafçı, dizgici, medya sorumlusu, trafik sorumlusu, metin yazarı, endüstri tasarımcısı ve personel sorumlusundan oluşur. Ajansların üretim kapasitesine bağlı olarak bu takım büyüyebilir veya küçülebilir. Küçüldüğü durumlarda ihtiyaç duyulan hizmetler dışarıdan satın alınır. Örneğin istihdam edilemiyorsa fotoğraf çekimleri için profesyonel bir reklam/tanıtım fotoğrafçısından, metin yazımı için serbest çalışan bir metin yazarından ya da illüstrasyon çalışmaları için bu işi yapan bir kişi ya da kuruluştan hizmet sağlanabilir. Reklam ajansının yaratıcılık gerektiren birimlerinde görev alacak kişilerin, görevleri ne olursa olsun ekonomi, baskı teknikleri, edebiyat, tiyatro, sinema, fotoğraf ve diğer görsel sanatlar ile din, eğitim ve psikoloji alanlarında kendilerini geliştirmeleri gerekir.
[b:"fd0f05b60]Reklam Metinleri[/b]
Reklamlar için metin yazmak ayrı bir uzmanlık alanıdır ve edebiyat alanında çok başarılı da olsalar, herkes İyi reklam metni yazamaz.
Amerika'da bulunan Yale Üniversitesi tarafından yapılan bir araştırmaya_göre; reklamcılıkta sattıran yaygın sözcükler şunlardır;
"Siz, yeni, sağlık, sevgi, koruma, kolay, kanıtlanmış, sonuç, para, güvenlik, buluş, garanti, özgürlük.."
Sözcükler çok sıradan olmasına rağmen, reklam metinlerinde kullanıldıklarında hedef kitleyi etkilemeyi başarabiliyorlar.
Sloganlar
Sloganlar, genellikle tek satırdan oluşan, amblem ya da logo ile birlikte kullanılan kısa metinlerdir. Kampanyayı oluşturan parçalar arasında bütünleyici unsur görevi görürler. Sloganlar, kampanyayı oluşturan her parça içinde, genellikle değişmeden aynı boyut ve konumda kullanılırlar.
Tasarım konusunda isim yapmış, Adobe'un resmi web sitesinde çalışmaları üst sıralarda yer alan Ceyhun Akgün tarafından hazırlanmış Masaüstü Yayıncılık E-Kitap serisi 1 için Buraya tıklayın.
Dosya isminde ki bir hata yüzünden buradan direk link veremiyorum. Açılan listede CeyhunAkgun.pdf dosyasını indirebilirsiniz. Grafik tasarım ile birlikte diğer yayıncılık konusunda da geniş bilgiler bulabileceğiniz bir kaynak.