Rahim ağzı (Serviks) kanseri ve aşısı

[kokomela]

Kadın üreme organlarından serviks rahim ile vagenin birleştiği bölgedir. Vaginadan bakıldığında vagenin sonunda bir yarım küre şeklindedir. Merkezindeki kanal aracılığı ile rahim içi boşluk vagene açılır. Bu boşluktan da adet kanı dışarı atılır. Kadın üreme sistemi kanserleri arasında ikinci sıklıkla görülmektedir. Çoğunlukla 35-55 yaş arası kadınlarında görülmektedir. Serviks kanserinin nedeni büyük bir olasılıkla human papilloma virusunun (HPV) neden olduğu bir enfeksiyondur. Bu enfeksiyon etkeni cinsel ilişki ile bulaşmaktadır.
Kanser hücreleri vucudun içinde ve dışındaki dokuları döşeyen hücrelerden gelişmektedir (epitel hücresi). Bu döşeyici hücreler deri benzeri cok katlı yassı epitel ( Squamoz) veya salgı yapma özelliği olan (Adenoid) epitel olmak üzere iki grupta incelenebilir. Işte bu iki tip hücreden de farklı davranış özelliği gösteren kanserler gelişebilir. Serviks kanserlerinin yaklaşık olarak % 85'I squamoz kanserlerdir. Adeno kanserler ise daha az oranda görülür. Her iki hücre tipinin de bir arada bulunduğu adeno-squamoz kanserlerde izlenmektedir.
Her kanserin türünün kendine özgü bir davranış şekli vardır. Serviks kanserinin özelliği rahim ağzında geliştikten sonra derinlere doğru ilerleyerek rahim ağzına komşu dokulara yayılmasıdır. Rahim ağzı etrafında geniş bir kan ve lenf damarı ağı vardır. Ayrıca böbreklerden idrar torbasına ilerleyen idrar yolları da (üreter) rahim ağzına çok yakındır. Bu dokular hastalığın ilelemesi ile birlikte etkilenmektedir. Özellikle lenf damarlarının tutulumu ile kanser hücreleri vücudun başka bölgelerine de yayılabilmektedir.
TANI:
Genellikle ilk yakınmalar ilişki sonrasında olan lekelenme tarzındaki kanamalardır. Rahim ağzı ( serviks ) kanserinin erken dönemlerinde pek fazla yakınma olmayabilir. Çoğu kadın hastalık iyice ilerleyip başka organların çalışmasını engellemeye başlayıncaya kadar hastalığından habersizdir. Erken evrelerinde ağrı yakınması olmaz. Kanser hücreleri rahim ağzı bölgesinde oluştuktan sonra yıllar içersinde yavaş bir şekilde ilerleyerek etraflarındaki normal hücreleri ve dokuları da kansere çevirecek şekilde büyür. Belirli bir büyüklüğe ulaştıktan sonra yakınmalara neden olur. Ancak yakınmalar oluşuncaya kadar geçen süre içersinde kanser hücreleri geniş bir şekilde yayılmış olabilir. Serviks kanserinin bu çok erken dönemlerinde yakalanması rutin olarak yılda bir kez yapılan Pap-smear testi ile mümkündür. Bu test ile henüz başlangıç aşamasındaki kanser tanınmakta ve tedavisi de başarılı olmaktadır.
Pap-smear testi servikal kanserlerin % 90'ını erken dönemde yakalayabilir. Gelişmiş ülkelerde cinsel aktif kadınların yılda bir kez smear testi yaptırması zorunlu hale getirildikten sonra serviks kanserlerinden ölüm oranı %50 azalmıştır. Cinsel aktif kadınların yıllık olarak smear testi yaptırmaları serviks kanserinin erken tanısı açısından hayati önem taşımaktadır. Smear testinin kanser açısından pozitif çıkması durumunda kesin tanı için seviksten biopsi alınması gerekmektedir. Bu biopsi rahim ağzını bir mikroskop gibi büyüten kolposkop denen aletle yapılması uygundur. Biopsi uygulaması tek tek şüpheli bölgelerden parça alınması ve serviks içi kanalının ince bir küretle kazınması ( Punch biopsi+endo servikal kürtaj) şeklinde olabileceği gibi rahim ağzının bir bütün halinde çıkarılmasını sağlayan LEEP uygulaması ile de olabilir. Her iki uygulama da ağrısız bir işlemdir.
Alınan örnekler patolojik incelemeye alınır. Bu incelemede kanser hücresi varmı, bu hücrelerin tipi ( adeno kanser, squamoz kanser), farklılaşma derecesi, yüzeyel ve derine doğru ne kadar yayıldığına bakılır.
Kadında servikal kanser varsa daha sonraki aşamada hastalığın yayılma derecesine bakılır. Bu amaçla IVP ( ilaçlı böbrek filmi), rekto-sigmoidoskopi ( son barsakların incelenmesi), akciğer röntgeni ve batın ultrasonu rutin olarak uygulanır. Gerekli görüldüğünde bu ön tetkiklere, bilgisayarlı tomografi, mesane tetkiki ( sigmoidoskopi), ve kalın barsak filmi de eklenebilir.
TEDAVİSİ :
Serviks kanserini tedavisi hastalığın evresine bağlıdır.
Eğer kanser dokusu sevikste milimetrik ölçüler içersinde sınırlı ise buna in situ serviks kanseri denmektedir. Bu durumda eğer kadının çocuk istemi varsa, lokal olarak serviks konizasyon denilen bir işlemle çıkartılır. Kadının çocuk istemi yoksa da rahim tamamen alınabilir.
Kanser yayılımı çevre dokuları da içesine almışsa bu durumda çevre dokularıda içersine alacak bir şekilde geniş bir cerrahi işlem uygulanır. Bu işlemde rahim ( hasta gençse yumurtalıklar) ve alt karın bölgesindeki lenf bezleri çıkartılır.
Radyasyon ( ışın ) tedavisi ilerlemiş serviks kanserinde oldukça etkili bir işlemdir. Işın tedavisi cerrahi işlem uygulanmış hastalarda yardımcı tedavi, veya cerrahi uygulanamayacak kadar yayılmış hastalarda esas tedavi olarak kullanılmaktadır.
Serviks kanserinde ilaç tedavisi ( kemoterapi) çok sık olmasa da bazı durumlarda kullanılabilmektedir.

Rahim ağzı kanserine aşı
Aşı bir kaç ülkede aktif cinsel hayatı olan 12 binden fazla kadın üzerinde denendi.

Gardasil adı verilen deneysel aşının uygulandığı kadınların hiçbirinde rahim ağzı kanserinin oluşmadığı gözlendi.

Bazı araştırmacılar bu sonucu çarpıcı diye nitelendiriyor.

Üretici firmalar, Sanofi Pasteur ve Merck, ilacı gelecek yıl piyasaya sürmek için lisans alma planları yapıyor.

Rahim ağzı kanseri, aşıya karşı duyarlı, çünkü insanlarda görülen ve genital siğile yol açan papillom virüsünün bir kaç türünden biri.

Aşının bilhassa rahim kanserini tespit etme amaçlı faaliyetleri olmayan yoksul ülkelerde yarar sağlayacağı düşünülüyor.

Önerilerden biri de aşının genç kızlara aktif cinsel hayatları öncesi uygulanması.

İlacın 10 ila 13 yaşlarındaki kızlara dahi uygulanması gündemde.

Uzmanlar, aşının ergenlikten önce yapılmasının daha etkili olacağına inansa da bazıları bu durumun erken yaşta sekse yönlendireceği kaygısında.

Kadınlarda meme kanserinden sonra en sık rahim ağzı kanseri görülüyor.

Dünyada her yıl hem zengin hem de yoksul ülkelerde yaklaşık 274 bin kadın rahim ağzı kanserinden hayatını kaybediyor.


kadinvegebelik.org
medline.superonline.com