ATATÜRK en çok ne yaptı

[muratert]

Cumhuriyet 27.08.2006
Sami Özerdim 'in özenle hazırladığı ''Atatürk Devrimi Kronolojisi'' ni okurken başım döner... Şam'dan Bingazi'ye, Çanakkale'den Afyonkarahisar'a savaşlarla, Kurtuluş Savaşı'yla yoğrulmuş bir ömür... Saltanatın kaldırılmasından eğitimin birliğine, laiklikten harf devrimine kadar Kuruluş Savaşı'na adanmış bir yaşam... Cepheden cepheye... Devrimden devrime...
Bütün yaşamını toplayıp, Atatürk en çok ne yaptı, diye sorarsanız; ben, okudu derim...
Okudu, okudu ve modern bir Türkiye dokudu...
Atatürk'ün yaşamını kaleme alan farklı yazarların ortak hayranlıklarından biri, O'nun kitaplarla olan dostluğudur... Çanakkale savaşlarının en şiddetli dönemlerinden birinde Mustafa Kemal'le görüşmek için cepheye giden gazeteci Ruşen Eşref Ünaydın , Atatürk'ün odasını şöyle tarif eder:
''Yazıhanesi üzerinde bir Çerkes kamasının yanı başında Balzac 'ın Colonel Chabert'i, Maupassant 'ın Boule de Suif'i, Lavedan 'ın Servir'i duruyordu...''
Atatürk Fransız yazarların eserlerinin çoğunu aslından okudu...
Kurtuluş Savaşı sürerken iki kesim askere alınmadı:
Öğretmenler ve öğrenciler!
Atatürk'e göre onlar, geleceğin orduları ve geleceğin ordularını hazırlayanlardı. Atatürk Ankara'da daha Meclis'i açmadan kütüphane açtı. Yunus Nadi, Ziya Gökalp ve Veled Çelebi 'den kitap bulmalarını istedi. Bulunanlarla Maarif Kütüphanesi'nin temeli atıldı.
****
Atatürk'ün okuduğu bilinen, saptanmış kitap sayısı 3997. Bu kitapların 1741'i Çankaya Köşkü'nde, 2151'i Anıtkabir'de, 102'si İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi'nde, 3'ü Samsun Gazi İl Halk Kütüphanesi'nde.
Mustafa Kemal'in Sofya Ataşeliği sırasında da çok kitap okuduğu biliniyor. Ancak bunların çoğuna ulaşılamadı. Ansiklopedi ciltleri, dergiler, haritalar, atlas ve nota albümleri verdiğimiz rakamların dışında.
Bu saptamaları Anıtkabir Derneği yaptı. Dernek bununla da yetinmedi, Atatürk'ün sayfalarda altını çizdiği bölümleri birleştirdi ve ''Atatürk'ün Okuduğu Kitaplar'' başlığıyla güzel bir seri haline getirdi.
Başlangıçta her biri 500 sayfa civarında olmak üzere 20 cilt planlandı. Ne var ki, 24 cilde zor sığdırabildiler. Çalışmayı yapan ekip, Atatürk'ün altını çizdiği bölümleri, yanına işaret koyduğu paragrafları ve Ata'nın kendi el yazısıyla düştüğü notları özenle topladı. Ellerine, emeklerine, akıllarına sağlık.
Bu ciltler çalışma masamın hemen yanında, uzanıp alabileceğim bir yerde durur. Günlük işlerden fırsat buldukça, Atatürk'ün okuduğu kitaplar arasında gezinirim. Atatürk akla gelecek her türden kitap okumuş. İşte birkaç damla:
Irklar Tarihi, Van Tarihi, Darvincilik, İstanbul Tarihi, Kahramanlar, Ordu Komutanı Napolyon, Fransa ve Avrupa Nereye Gidiyor, Japonya ve Dünya Barışı, Venizelos, Asya Tarihi, Nil ve Mısır Medeniyeti, Yunan Halkının Oluşumu, İlk Uygarlıklar, Yakut Dili Lugatı, Kamus-ı Türki, Sosyalizm ve Kapitalizm Konusu, Kuranıkerim Tercümesi, İlkmektep Müfredat Programı, Sendikacılık, Anadolu Halk Türküleri...
****
Ne dersiniz; Atatürk hayatta en çok okudu, demekte haksız mıyız?
Okuduğu kitapların sadece altını çizdiği bölümler bile 12 bin sayfa tutuyor. Gençlere bir anımsatma; Atatürk 24 yaşında eğitimini tamamladığında tüm ders notlarını toplayıp 2 ciltlik kitap haline getirdi. Sonraki yıllarda yeri geldikçe onlara baktı. Okul bitti, ders bitti demedi!
Bugünkü kuşakların Atatürk'ten öğreneceği, okuyacağı o kadar çok şey var ki!
Atatürk'ün yolu, kitap dolu...
Ne mutlu kitap okuyorum diyene!